Dağlara ya da yüksek rakımlı yerlere tırmananlar, irtifa hastalığı terimini bilmektedirler. Yüksek yerlere seyahat eden (8.000 ila 18.000 feet arasında herhangi bir yerde) yürüyüşçülerin, kayakçıların ve maceracıların yaklaşık % 20’si irtifa rahatsızlığı yaşamaktadır. Bu hastalık normalde bir gece de bu sorundan kurtulmamalarına rağmen, bazı doğal ilaçlar ve diyet önerileri yüksek irtifa toleransını artırmaya yardımcı olabilmektedir.
Yüksek rakımlarda, vücut yeterli oksijen alamayabilir ve bu oksijen eksikliği irtifa hastalıklarına neden olabilir. Genel olarak, bu durum kendini 8000 feet veya daha yüksek irtifalarda göstermektedir. Bu yüksekliklere alışmayan bireylerde daha belirgin bir durumdur. Ayrıca irtifa rahatsızlığı, öngörülemeyen bir rahatsızlıktır ve tehlikeli olduğu için hafife alınmamalıdır.

Belirtileri ve Semptomları

İrtifa hastalığına eşlik eden belirtiler ve semptomlar ya hemen ortaya çıkabilir ya da biraz zaman alabilmektedir. Bu hastalığın başlıca belirtileri bulunmaktadır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Yorgunluk veya halsizlik
• Uykusuzluk hastalığı
• Sık sık baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Kusma
• Hızlı kalp atışı
• Nefes darlığı
Ayrıca daha ciddi semptomları bulunmaktadır ve bu semptomlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Deri solması ciltte mavilik, gri veya soluk hale gelme
• Zihin bulanıklığı ve düşünememe
• Sürekli öksürük
• Kan tükürme
• Göğüste darlık
• Bilinçsizlik veya bilinç kaybı
• İstirahatte bile nefes darlığı
• Düz bir çizgide yürüyememe

İrtifa Hastalığının Çeşitleri

Ciddiyetin derecesine bağlı olarak üç tür irtifa hastalığı vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
Akut Dağ Hastalığı (AMS): Bu en yaygın görülen irtifa hastalığı tipidir ve semptomları zehirlenme hastalığına çok benzemektedir.
Yüksek İrtifa Beyin Ödemi (HACE): Akut irtifa hastalığı devam ettiğinde, Yüksek İrtifa Beyin Ödemi’ne (HACE) yol açabilmektedir. Bu, beyinde ki basıncın sona erdiği ve normal şekilde işlev görmekten vazgeçtiği ciddi bir AMS şeklidir. Belirtileri şiddetli AMS ile aynıdır, ayrıca uyuşukluk, sinirlilik, zihin bulanıklığı ve yürümede zorluk bulunmaktadır.
Yüksek İrtifa Akciğer Ödemi (HAPE): Bu tür irtifa hastalığı HACE’nin ilerlemesi durumudur, ancak kendi başına da ortaya çıkabilmektedir. Akciğerlerde aşırı sıvı birikmesi sonucu, fonksiyonlarını bozar. HAPE’nin semptomları arasında nefes darlığı, halsizlik ve şiddetli öksürük bulunmaktadır. HAPE hemen, ya irtifa düşürerek ya da aksi takdirde ölüme yol açabileceği için ilave oksijen alarak tedavi edilmelidir. Ayrıca göründüğü gibi, yüksek irtifa hastalığının tek nedenidir.

Sebepleri ve Risk Faktörleri

Kişinin vücudu yüksek irtifalara alışık olmadığında, hemen irtifa hastalığı belirtileri göstermeye başlayabilir. Rakım artmaya devam ettikçe daha az oksijen bulunur ve bu rakım hastalıklarına neden olmaktadır. Kişiyi irtifa hastalığı geliştirme riskine sokan bazı faktörler bulunmaktadır ve bu faktörler aşağıdaki gibidir:
• İrtifa hastalığı öyküsü
• Günde 1600 feet’ten fazla tırmanma
• Hızlı artan irtifa
Ayrıca kişi irtifa rahatsızlığından mustarip olabileceğini düşünüyorsa, teşhis konması için derhal bir doktora görünmelidir ve durumunun teşhisi için uygulanabilecek bazı genel testler bulunmaktadır.